معرفي موضوع درس:
کتابداران همواره در تلاش بودهاند که منابع کتابخانه ها را بر اساس اصول و نظمی مشخص سازماندهی کنند تا بازیابی منابع اطلاعاتی جهت پاسخگویی به نیازهای اطلاعاتی کاربران کتابخانه ممکن شود. اکنون فهرستنویسی دارای اصول، قواعد و دستورالعمل های مدونی است که هر کتابدار باید بر حسب مورد از آن آگاه باشد.
در کتابخانه ها علاوه بر کتابها از منابع غیرکتابی نیز بطور فزایندهای استفاده میشود. با وجود اینکه هنوز کتابها در کتابخانه ها جایگاه اصلی خود را حفظ کرده اند، ولی باید این واقعیت را نیز پذیرفت که منابع غیرکتابی بطور مداوم در حال ورود به مجموعه های کتابخانه ها هستند و با توجه به شرایط خاص این منابع و تنوع آنها کاربران کتابخانه ها ترجیح میدهند به استفاده از این منابع روی آورند.
اهميت فهرستنویسی منابع غیرکتابی در کتابخانه ها
بسیاری از فعالیتهای کتابخانه ها و آرشیوهای دیداری شنیداری همچون حفظ و نگهداری، تحقیق و پژوهش، امانت و اطلاع رسانی مدیون فهرستنویسی مجموعه منابع آنهاست. منابع غیرکتابی همچون سایر رسانه های اطلاعاتی به شرطی از کارآیی لازم برخوردارند که بتوان از اطلاعات آنها به سهولت و در زمان اندک استفاده کرد و این امر زمانی امکانپذیر است که در کتابخانهها و آرشیوهای دیداری شنیداری، فهرستنویسی صورت گرفته باشد.
کتابداران ناچارند برای پاسخگویی مناسب به نیازهای اطلاعاتی کاربران کتابخانه دست به فهرستنویسی منابع بزنند چرا که دستیابی کاربران به اطلاعات موجود در انواع منابع بسیار باارزشتر از گردآوری و نگهداری مستقیم این منابع در کتابخانه است. جحم گسترده و روزافزون اطلاعات در دنیای کنونی در صورتی مفید و مثمر ثمر خواهدبود که امکان دستیابی به جزءجزء اطلاعات روزآمد مقدور باشد و این دستیابی میسر نخواهدشد مگر با سازماندهی اطلاعات که از گامهای موثر در سازماندهی اطلاعات فهرستنویسی منابع کتابخانه ای است تا از طریق آن بتوان منبع مورد نیاز را از میان مجموعه موجود با سرعت و سهولت بیشتر بازیابی کرد.
اهداف اصلي اين درس عبارتند از :
- آشنایی با انواع منابع غیرکتابی
- ایجاد مهارت در استفاده از قواعد فهرستنویسی توصیفی
- آشنایی و توانایی تشخیص عناصر توصیف در انواع منابع غیرکتابی
براي رسيدن به هدف اول، انواع منابع غیرکتابی را در گروه های مشخص تعریف می کنیم. براي رسيدن به هدف دوم نحوه استفاده از قواعد فهرستنویسی همراه با راهنمایی های لازم ارائه می شود. براي رسيدن به هدف سوم، نواحی و عناصر توصیف و چگونگی درج آنها به تفکیک گروه های مختلف منابع غیرکتابی همراه با طرح مثال و کار عملی ارائه می شود.